‘ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΠΙΟ ΔΥΣΚΟΛΟ ΝΑ ΚΡΑΤΗΘΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ, ΠΑΡΑ ΝΑ ΑΝΕΒΕΙΣ ΣΕ ΑΥΤΗΝ’
Επιτυχία για τον κάθε ένα, μπορεί να είναι κάτι διαφορετικό. Επιτυχία είναι αυτό που ο κάθε ένας ορίζει για τον εαυτό του ως στόχο, ως ταβάνι, ως όριο, ως δείκτη επάρκειας και ικανοποίησης από την απόδοση και την επίδοση του.
Τι γίνεται όμως όταν επιτευχθεί αυτή η επιτυχία; Πως επηρεάζει τον κάθε άνθρωπο; Ποιες επιπτώσεις μπορεί να έχει στην πορεία του και στην συνέχεια των αγωνιστικών του υποχρεώσεων; Η επιτυχία είναι μια απαιτητική κατάσταση, στην οποία ο εκάστοτε αθλητή καλείται να διαχειριστεί πολύ περισσότερα από τις αγωνιστικές του επιδώσεις. Ας δούμε πιο αναλυτικά, ποιοι παράγοντες επηρεάζουν και καθορίζουν την επιτυχία, αλλά και το πώς και γιατί η επίτευξή της απαιτεί ειδική διαχείριση.
Στην σύγχρονη εποχή που ζούμε, την ονομαζόμενη “Κοινωνία των Επιδόσεων”, έχουν τα πάντα καθοριστεί και δρομολογηθεί με βάση τον άξονα της επιτυχίας. Πολυδιαφημίζεται σε καθημερινή βάση, είτε συνειδητά είτε υποσυνείδητα, η σύνδεση της ευτυχίας με την επιτυχία. Οπότε με πιο απλά λόγια, έχει γίνει μια πλύση εγκεφάλου, πως για να είσαι ευτυχισμένος, πρέπει να είσαι επιτυχημένος.
Επίσης, επικρατεί μια έντονη τάση, από ειδικούς και μη, πως ο κάθε ένας μπορεί να πετύχει τα πάντα. Αυτό έρχεται να ενισχύσει, την προαναφερθείσα τάση, ότι επιτυχία=ευτυχία, και πως ο κάθε ένας μπορεί να πετύχει ότι θελήσει.
Ο συνδυασμός αυτών των δύο, έχει δημιουργήσει ένα φαινόμενο, στο οποίο οι άνθρωποι απλά προσπαθούν, πετυχαίνουν, αλλά ποτέ να μην είναι αρκετό, με αποτέλεσμα να δημιουργείται μια εμμονική ανάγκη για συνεχή επιτυχία, αλλά και ταυτόχρονα μια ματαιοδοξία μιας και η επιτυχία δεν θα είναι ποτέ αρκετή, αφού πάντα θα επικρατεί η τάση του “μπορείς και καλύτερα”. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα , οι άνθρωποι να επικεντρώνονται στην επίδοση, αγνοώντας σημαντικούς άλλους παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη ως προς την επίτευξη της επιτυχίας.
Για να επανέλθουμε στο κυρίως θέμα του άρθρου, την διαχείριση της επιτυχίας, πρέπει να έχουμε υπόψη, τους τρεις βασικούς άξονες/πυλώνες, στους οποίους στηρίζεται η επιτυχία.
Η επιτυχία καθορίζεται από 3 βασικούς πυλώνες. Την Βιολογία του αθλητή, την Ψυχολογία του αθλητή, και το Περιβάλλον του αθλητή. Ως Βιολογία ορίζουμε την σωματική δομή, τα όργανα του σώματος, τόσο τα εξωτερικά ( χέρια, πόδια, μύες κλπ) όσο και τα εσωτερικά ( πχ πνεύμονες). Ως Περιβάλλον ορίζουμε τους σημαντικούς για τον αθλητή ανθρώπους που τον περιβάλλουν (Οικογένεια, σύντροφοι, προπονητές, φίλοι, οπαδοί κλπ), και ως Ψυχολογία, ορίζουμε τόσο το Γνωστικό όσο και το Συναισθηματικό κομμάτι. Με πιο απλά λόγια, Ψυχολογία ορίζεται ο συνδυασμός του Τι γνωρίζει, και του Τι νιώθει ένας αθλητής. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αγνοηθεί κανένας από τους 3 βασικούς πυλώνες της επιτυχίας , τόσο στην προσπάθεια προς αυτή, όσο και μετά από την επίτευξη της επιτυχίας.
Για παράδειγμα, ένας αθλητής, στην προσπάθεια να βελτιώσει τον χρόνο του, το άλμα του, την ρίψη του, την αντοχή του, επικεντρώνεται στα εργαλεία που θεωρεί χρήσιμα για αυτόν. Με μια λέξη, επικεντρώνεται στο σώμα του. Αν αυτό όμως ήταν αρκετό , όλοι οι αθλητές θα είχαν τις ίδιες επιδόσεις, αν χρησιμοποιούσαν την ίδια προπόνηση. Και όσο το σώμα, τα εργαλεία θε βελτιώνονταν, άρα λογικά θα αυξάνονταν και οι επιδόσεις. Βλέπουμε όμως να μην συμβαίνει αυτό. Ο κυριότερος λόγος συνήθως , είναι ότι επικεντρώνονται μόνο στον ένα πυλώνα, στην βιολογία τους, και κατ’ επέκταση στο σώμα τους, αγνοώντας την σημαντικότητα των 2 άλλων παραγόντων.
Όταν ο αθλητής φτάσει στην κορυφή, καλείται να διαχειριστεί επιπλέον καταστάσεις, πρωτόγνωρες για αυτόν. Τις περισσότερες φορές, επειδή ο αθλητής θεωρεί πως η επιτυχία του αφορά τις ικανότητες του σε βιολογικό επίπεδο, υπάρχει ο κίνδυνος είτε να θεωρήσει την επιτυχία ως δεδομένη και να σταματήσει να εξελίσσεται, είτε να προσπαθεί να εξελιχθεί περισσότερο , οδηγώντας τον εαυτού σε εξάντληση, κόπωση, τραυματισμούς κλπ.
Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που καλείται να διαχειριστεί, είναι οι αντιδράσεις των σημαντικών ανθρώπων που βρίσκονται γύρω του. Συνήθως οι απαιτήσεις τους αυξάνονται, και αυτόματα αυξάνεται και η πίεση που έχει ο αθλητής στο να ανταποκριθεί στις προσδοκίες τους.
Καλείται επίσης να διαχειριστεί την φήμη, την τυχόν υπεροψία αλλά και ταπεινότητα, το γνωστικό κομμάτι της ψυχολογίας του, το τι γνωρίζει, καθώς και την ευρύτερη οπτική του απέναντι στην έννοια επιτυχία.
Μα πάνω από όλα, έχει να διαχειριστεί τις απαιτήσεις για να διατηρήσει την επιτυχία. Χρειάζεται αφοσίωση, περισσότερη δουλεία τόσο σε σωματικό όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο, χρειάζεται υπομονή, θέληση, προσπάθεια. Με λίγα λόγια, χρειάζεται περισσότερη «ταλαιπωρία» ,αλλά και διάθεση από κάποιον να «ταλαιπωρηθεί». Η ταλαιπωρία δεν αφορά μόνο το σωματικό επίπεδο, αλλά πολύ περισσότερο το Ψυχολογικό-Συναισθηματικό.
Όλα τα πιο πάνω, έχουν ένα σημείο αναφοράς, το οποίο αγνοείται παντελώς, αλλά είναι το πιο σημαντικό κομμάτι ως προς την διαχείριση της όποιας κατάστασης, και ειδικά της επιτυχίας. Το κοινό σημείο αναφοράς, είναι τα ίδια τα Συναισθήματα του αθλητή. Πώς νιώθει μετά από κάθε επιτυχία; Πώς νιώθει σε σχέση με τον εαυτό του; Πώς νιώθει σε σχέση με τους Σημαντικούς για αυτόν Άλλους; Πώς νιώθει σε σχέση με την ίδια την επιτυχία; Τι συναισθήματα προκαλούν όλα τα πιο πάνω; Πώς τα διαχειρίζεται αυτά; Πώς προπονεί/εκπαιδεύει το μυαλό του να διαχειριστεί τα συναισθήματα του;
Ένας αθλητής, καλείται να διαχειριστεί την επιτυχία μέσα από τους ίδιους βασικούς άξονες της επιτυχίας. Την Βιολογία του, το Περιβάλλον του, και την Ψυχολογία του. Να διαχειριστεί το σώμα του, τις αντιδράσεις, συμπεριφορές και προσδοκίες των Σημαντικών Άλλων, αλλά και την δική του Ψυχολογία, τόσο σε Γνωστικό, όσο και σε Συναισθηματικό επίπεδο.
Οι αθλητές που συμμετέχουν σε ένα ανταγωνιστικό άθλημα συχνά αντιμετωπίζουν συγκεκριμένες προκλήσεις και είναι ευάλωτοι στις απαιτήσεις ενός πολύ αγχωτικού περιβάλλοντος. Αντιμετωπίζουν μοναδικές προκλήσεις, καλούμενοι να ισορροπούν τον αθλητισμό και την προσωπική τους ζωή, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα ψυχικής υγείας εάν δεν το διαχειριστούν σωστά. Είναι επίσης κοινό για τους αθλητές να αντιμετωπίζουν ζητήματα που έχουν ως προέλευση την οικογένεια (περιβάλλον), τα οποία μπορούν να επηρεάσουν την αθλητική τους απόδοση.
Διαχείριση συναισθημάτων, δεν είναι το να αγνοείς τα συναισθήματα σου, αλλά το να τα αποδεχτείς, να τα καλωσορίσεις, και να τα διαχειριστείς, με τρόπο λειτουργικό και χρήσιμο ως προς τους στόχους. Τα συναισθήματα, είναι η βάση για την διαχείριση όλων των υπολοίπων. Η ισχυρή σύνδεση των συναισθημάτων με τα κίνητρα, ο ισχυρός δεσμός της ευχαρίστησης που δημιουργείται μέσα από την επιτυχία σε σχέση με την επιθυμία για επανάληψη της, το συναίσθημα της επιβράβευσης και αποδοχής από τους Σημαντικούς Άλλους σε σχέση με την αναζήτηση και επισφράγιση των συναισθημάτων αυτών, η δυσφορία, η απογοήτευση, η κούραση που θα επέλθει μέσα από την προσπάθεια, τις αποτυχίες, την κριτική αλλά και την απόρριψη, η ικανοποίηση και η επιβράβευση του εαυτού σου για τους κόπους και την προσπάθεια σου, όλα αυτά οδηγούν στο συμπέρασμα, πως δεν είναι αρκετό να προπονείς το σώμα σου, αλλά και το μυαλό σου. Με τον τρόπο που φροντίζει ένας αθλητής το σώμα του να προετοιμαστεί κατάλληλα για τον επόμενο αγώνα με στόχο την παραμονή στις υψηλές επιδώσεις , με τον ίδιο τρόπο πρέπει να προετοιμάσει και να προπονήσει την Ψυχολογία του, το μυαλό του δηλαδή, ώστε η σχέση ανάμεσα στο Τί Γνωρίζει και το Πώς νιώθει, να είναι στα ίδια υψηλά επίπεδα απόδοσης.
Πάμπος Ευσταθίου
Συστημικός/Οικογενειακός Ψυχοθεραπευτής
Solution Focused and Systemic Coachingεπιτυχία; Πως επηρεάζει τον κάθε άνθρωπο; Ποιες επιπτώσεις μπορεί να έχει στην πορεία του και στην συνέχεια των αγωνιστικών του υποχρεώσεων; Η επιτυχία είναι μια απαιτητική κατάσταση, στην οποία ο εκάστοτε αθλητή καλείται να διαχειριστεί πολύ περισσότερα από τις αγωνιστικές του επιδώσεις. Ας δούμε πιο αναλυτικά, ποιοι παράγοντες επηρεάζουν και καθορίζουν την επιτυχία, αλλά και το πώς και γιατί η επίτευξή της απαιτεί ειδική διαχείριση.
Στην σύγχρονη εποχή που ζούμε, την ονομαζόμενη “Κοινωνία των Επιδόσεων”, έχουν τα πάντα καθοριστεί και δρομολογηθεί με βάση τον άξονα της επιτυχίας. Πολυδιαφημίζεται σε καθημερινή βάση, είτε συνειδητά είτε υποσυνείδητα, η σύνδεση της ευτυχίας με την επιτυχία. Οπότε με πιο απλά λόγια, έχει γίνει μια πλύση εγκεφάλου, πως για να είσαι ευτυχισμένος, πρέπει να είσαι επιτυχημένος.
Επίσης, επικρατεί μια έντονη τάση, από ειδικούς και μη, πως ο κάθε ένας μπορεί να πετύχει τα πάντα. Αυτό έρχεται να ενισχύσει, την προαναφερθείσα τάση, ότι επιτυχία=ευτυχία, και πως ο κάθε ένας μπορεί να πετύχει ότι θελήσει.
Ο συνδυασμός αυτών των δύο, έχει δημιουργήσει ένα φαινόμενο, στο οποίο οι άνθρωποι απλά προσπαθούν, πετυχαίνουν, αλλά ποτέ να μην είναι αρκετό, με αποτέλεσμα να δημιουργείται μια εμμονική ανάγκη για συνεχή επιτυχία, αλλά και ταυτόχρονα μια ματαιοδοξία μιας και η επιτυχία δεν θα είναι ποτέ αρκετή, αφού πάντα θα επικρατεί η τάση του “μπορείς και καλύτερα”. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα , οι άνθρωποι να επικεντρώνονται στην επίδοση, αγνοώντας σημαντικούς άλλους παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη ως προς την επίτευξη της επιτυχίας.
Για να επανέλθουμε στο κυρίως θέμα του άρθρου, την διαχείριση της επιτυχίας, πρέπει να έχουμε υπόψη, τους τρεις βασικούς άξονες/πυλώνες, στους οποίους στηρίζεται η επιτυχία.
Η επιτυχία καθορίζεται από 3 βασικούς πυλώνες. Την Βιολογία του αθλητή, την Ψυχολογία του αθλητή, και το Περιβάλλον του αθλητή. Ως Βιολογία ορίζουμε την σωματική δομή, τα όργανα του σώματος, τόσο τα εξωτερικά ( χέρια, πόδια, μύες κλπ) όσο και τα εσωτερικά ( πχ πνεύμονες). Ως Περιβάλλον ορίζουμε τους σημαντικούς για τον αθλητή ανθρώπους που τον περιβάλλουν (Οικογένεια, σύντροφοι, προπονητές, φίλοι, οπαδοί κλπ), και ως Ψυχολογία, ορίζουμε τόσο το Γνωστικό όσο και το Συναισθηματικό κομμάτι. Με πιο απλά λόγια, Ψυχολογία ορίζεται ο συνδυασμός του Τι γνωρίζει, και του Τι νιώθει ένας αθλητής. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αγνοηθεί κανένας από τους 3 βασικούς πυλώνες της επιτυχίας , τόσο στην προσπάθεια προς αυτή, όσο και μετά από την επίτευξη της επιτυχίας.
Για παράδειγμα, ένας αθλητής, στην προσπάθεια να βελτιώσει τον χρόνο του, το άλμα του, την ρίψη του, την αντοχή του, επικεντρώνεται στα εργαλεία που θεωρεί χρήσιμα για αυτόν. Με μια λέξη, επικεντρώνεται στο σώμα του. Αν αυτό όμως ήταν αρκετό , όλοι οι αθλητές θα είχαν τις ίδιες επιδόσεις, αν χρησιμοποιούσαν την ίδια προπόνηση. Και όσο το σώμα, τα εργαλεία θε βελτιώνονταν, άρα λογικά θα αυξάνονταν και οι επιδόσεις. Βλέπουμε όμως να μην συμβαίνει αυτό. Ο κυριότερος λόγος συνήθως , είναι ότι επικεντρώνονται μόνο στον ένα πυλώνα, στην βιολογία τους, και κατ’ επέκταση στο σώμα τους, αγνοώντας την σημαντικότητα των 2 άλλων παραγόντων.
Όταν ο αθλητής φτάσει στην κορυφή, καλείται να διαχειριστεί επιπλέον καταστάσεις, πρωτόγνωρες για αυτόν. Τις περισσότερες φορές, επειδή ο αθλητής θεωρεί πως η επιτυχία του αφορά τις ικανότητες του σε βιολογικό επίπεδο, υπάρχει ο κίνδυνος είτε να θεωρήσει την επιτυχία ως δεδομένη και να σταματήσει να εξελίσσεται, είτε να προσπαθεί να εξελιχθεί περισσότερο , οδηγώντας τον εαυτού σε εξάντληση, κόπωση, τραυματισμούς κλπ.
Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που καλείται να διαχειριστεί, είναι οι αντιδράσεις των σημαντικών ανθρώπων που βρίσκονται γύρω του. Συνήθως οι απαιτήσεις τους αυξάνονται, και αυτόματα αυξάνεται και η πίεση που έχει ο αθλητής στο να ανταποκριθεί στις προσδοκίες τους.
Καλείται επίσης να διαχειριστεί την φήμη, την τυχόν υπεροψία αλλά και ταπεινότητα, το γνωστικό κομμάτι της ψυχολογίας του, το τι γνωρίζει, καθώς και την ευρύτερη οπτική του απέναντι στην έννοια επιτυχία.
Μα πάνω από όλα, έχει να διαχειριστεί τις απαιτήσεις για να διατηρήσει την επιτυχία. Χρειάζεται αφοσίωση, περισσότερη δουλεία τόσο σε σωματικό όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο, χρειάζεται υπομονή, θέληση, προσπάθεια. Με λίγα λόγια, χρειάζεται περισσότερη «ταλαιπωρία» ,αλλά και διάθεση από κάποιον να «ταλαιπωρηθεί». Η ταλαιπωρία δεν αφορά μόνο το σωματικό επίπεδο, αλλά πολύ περισσότερο το Ψυχολογικό-Συναισθηματικό.
Όλα τα πιο πάνω, έχουν ένα σημείο αναφοράς, το οποίο αγνοείται παντελώς, αλλά είναι το πιο σημαντικό κομμάτι ως προς την διαχείριση της όποιας κατάστασης, και ειδικά της επιτυχίας. Το κοινό σημείο αναφοράς, είναι τα ίδια τα Συναισθήματα του αθλητή. Πώς νιώθει μετά από κάθε επιτυχία; Πώς νιώθει σε σχέση με τον εαυτό του; Πώς νιώθει σε σχέση με τους Σημαντικούς για αυτόν Άλλους; Πώς νιώθει σε σχέση με την ίδια την επιτυχία; Τι συναισθήματα προκαλούν όλα τα πιο πάνω; Πώς τα διαχειρίζεται αυτά; Πώς προπονεί/εκπαιδεύει το μυαλό του να διαχειριστεί τα συναισθήματα του;
Ένας αθλητής, καλείται να διαχειριστεί την επιτυχία μέσα από τους ίδιους βασικούς άξονες της επιτυχίας. Την Βιολογία του, το Περιβάλλον του, και την Ψυχολογία του. Να διαχειριστεί το σώμα του, τις αντιδράσεις, συμπεριφορές και προσδοκίες των Σημαντικών Άλλων, αλλά και την δική του Ψυχολογία, τόσο σε Γνωστικό, όσο και σε Συναισθηματικό επίπεδο.
Οι αθλητές που συμμετέχουν σε ένα ανταγωνιστικό άθλημα συχνά αντιμετωπίζουν συγκεκριμένες προκλήσεις και είναι ευάλωτοι στις απαιτήσεις ενός πολύ αγχωτικού περιβάλλοντος. Αντιμετωπίζουν μοναδικές προκλήσεις, καλούμενοι να ισορροπούν τον αθλητισμό και την προσωπική τους ζωή, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα ψυχικής υγείας εάν δεν το διαχειριστούν σωστά. Είναι επίσης κοινό για τους αθλητές να αντιμετωπίζουν ζητήματα που έχουν ως προέλευση την οικογένεια (περιβάλλον), τα οποία μπορούν να επηρεάσουν την αθλητική τους απόδοση.
Διαχείριση συναισθημάτων, δεν είναι το να αγνοείς τα συναισθήματα σου, αλλά το να τα αποδεχτείς, να τα καλωσορίσεις, και να τα διαχειριστείς, με τρόπο λειτουργικό και χρήσιμο ως προς τους στόχους. Τα συναισθήματα, είναι η βάση για την διαχείριση όλων των υπολοίπων. Η ισχυρή σύνδεση των συναισθημάτων με τα κίνητρα, ο ισχυρός δεσμός της ευχαρίστησης που δημιουργείται μέσα από την επιτυχία σε σχέση με την επιθυμία για επανάληψη της, το συναίσθημα της επιβράβευσης και αποδοχής από τους Σημαντικούς Άλλους σε σχέση με την αναζήτηση και επισφράγιση των συναισθημάτων αυτών, η δυσφορία, η απογοήτευση, η κούραση που θα επέλθει μέσα από την προσπάθεια, τις αποτυχίες, την κριτική αλλά και την απόρριψη, η ικανοποίηση και η επιβράβευση του εαυτού σου για τους κόπους και την προσπάθεια σου, όλα αυτά οδηγούν στο συμπέρασμα, πως δεν είναι αρκετό να προπονείς το σώμα σου, αλλά και το μυαλό σου. Με τον τρόπο που φροντίζει ένας αθλητής το σώμα του να προετοιμαστεί κατάλληλα για τον επόμενο αγώνα με στόχο την παραμονή στις υψηλές επιδώσεις , με τον ίδιο τρόπο πρέπει να προετοιμάσει και να προπονήσει την Ψυχολογία του, το μυαλό του δηλαδή, ώστε η σχέση ανάμεσα στο Τί Γνωρίζει και το Πώς νιώθει, να είναι στα ίδια υψηλά επίπεδα απόδοσης.
Πάμπος Ευσταθίου
Συστημικός/Οικογενειακός Ψυχοθεραπευτής
Solution Focused and Systemic Coaching
No comments:
Post a Comment