Η φύση, λέγεται πολλές φορές, προνόησε για τα πάντα, ώστε να υπάρχει μια λειτουργική ισορροπία ανάμεσα στα συστήματα. Και αν παρατηρήσουμε το πώς λειτουργούν τα ζώα, θα δούμε πως το κάθε ζώο έχει τον ρόλο του τόσο στο ζωικό σύστημα, όσο και στο πιο κλειστό σύστημα, αυτό που ανήκουν στην κοινωνία των ζώων του ιδίου είδους. Η κοινωνία τους δουλεύει με συγκεκριμένους ρυθμούς, συγκεκριμένη ιεραρχία, συγκεκριμένους ρόλους ανάλογα με την ηλικία, δύναμη, αλλά και φύλο.
Και ο άνθρωπος, ως κοινωνικό και νοήμων ον, δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα της φύσης. Λειτουργεί κάτω από κανόνες της δικής του «αγέλης», προσπαθώντας να ανταποκριθεί στον δικό του ρόλο, ανάλογα με την θέση του στην ιεραρχία της «αγέλης», με την ηλικία του και το φύλο του.
Και όμως ως νοήμων ον, θα περίμενε κάποιος να λειτουργούν όλα πιο ομαλά και αρμονικά, σε σύγκριση τουλάχιστον με τα υπόλοιπα όντα του ζωικού βασιλείου. Αντιθέτως, βλέπουμε να υπάρχει ένα συνεχές μπέρδεμα, τόσο εσωτερικό ως προς τον εαυτόν, όσο εξωτερικό, ως προς την θέση του στην κοινωνία των ανθρώπων. Ένα μπέρδεμα ρόλων, το οποίο προκαλείτε θα έλεγα από την κοινωνία, από την τάση του ανθρώπου να στρέφεται ενάντια ίσως στην φύση του, ενάντια ίσως στον λόγο ύπαρξης του. Από την άλλη, η τάση αυτή του ανθρώπινου είδους, οδήγησε στην εξέλιξη του, τόσο ατομικά όσο και κοινωνικά.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Την αρχή όπου οι πρώτοι άνθρωποι, βασίζονταν στα αρχέγονα ένστικτα επιβίωσης, για την ομαλή λειτουργία, διαιώνιση και επικράτηση του είδους.
Η φύση είχε προνοήσει ώστε το θηλυκό, η γυναίκα, να γεννάει, και εξ ανάγκης να αναλαμβάνει την ανατροφή του βρέφους, με πρώτιστο στόχο την επιβίωση του. Εξ ανάγκης και πάλι, ο ρόλος του άντρα περιοριζόταν στον ρόλο του «κουβαλητή» και του προστάτη της οικογένειας. Αυτό αυτόματα τον καθιστούσε απών από τα κρίσιμα πρώτα χρόνια του παιδιού του. Και κάπως έτσι, η φύση, αλλά και η τότε κοινωνία, έκανε τον διαχωρισμό των ρόλων. Ρόλοι που εξ ανάγκης δεν θα μπορούσαν να είναι διαφορετικοί.
Με βάση αυτό τον διαχωρισμό, καθοριζόταν και η ανατροφή των παιδιών με βάση το φύλο, και τον μετέπειτα ρόλο του στην «αγέλη». Αναπόφευκτα, θα κληρονομούνταν μοτίβα συμπεριφορών από γενιά σε γενιά, για την ομαλή λειτουργία της κοινότητας, με βάση τους διαχωρισμούς που η φύση έχει κάνει.
Και φτάνουμε στο σήμερα, μετά από τόσα χρόνια εξέλιξης, να κουβαλάει ο άνθρωπος ακόμα στο DNA του, να κουβαλάει στην φύση του, αυτά τα αρχέγονα χαρακτηριστικά. Μόνο που η κοινωνία του σήμερα έχει αλλάξει. Αλλάξαν οι απαιτήσεις, μπερδευτήκαν οι ρόλοι, μα η φύση είναι φύση. Και αναπόφευκτα θα έλεγα, αυξάνονται οι συγκρούσεις ανάμεσα στο τι προστάζει η φύση, και στο τι προστάζει η κοινωνία του σήμερα. Συγκρούσεις εσωτερικές με τον εαυτόν, και συγκρούσεις εξωτερικές με τα υπόλοιπα μέλη της «αγέλης»
Βλέπουμε από την μια ο ρόλος της γυναίκας να έχει εμπλουτιστεί με επιπλέων ευθύνες, και τον ρόλο του άντρα να έχει ευνουχιστεί κοινωνικά, περιορίζοντας στο ελάχιστο τις ευθύνες του ρόλου του. Η γυναίκα κερδίζοντας τα δικαιώματα της για ισότητα με τον άντρα, έχει πετύχει να μην ξεκουράζεται ποτέ, ως εργαζόμενη πλέον μητέρα και σύζυγος. Ο άντρας από την άλλη, έχει χάσει από τα καθήκοντά του, από την «δύναμη» που η φύση και η κοινωνία του είχαν δώσει. Το μόνο που ήξερε και διδάχθηκε να κάνει, ήταν να είναι ο κουβαλητής και ο προστάτης της οικογένειας, εξασφαλίζοντας τροφή και στέγη στα παιδιά τους και στην μητέρα τους.
Με τα δεδομένα της σημερινής κοινωνίας, ο κοινωνικός ευνουχισμός του άντρα, του πατέρα, του συζύγου, όλο και παίρνει μεγαλύτερες διαστάσεις. Λόγω του μεγάλου πλέον μπερδέματος των ρόλων των δύο φύλων, τόσο στην κοινωνία, όσο και στην οικογένεια, έχει εκτοπιστεί και απέχει από τα δρώμενα σε μεγάλο βαθμό. Από την μια η γυναίκα με τον διαφορετικό πλέον ρόλο, που έχει παραγκωνίσει τον άντρα γιατί μπορεί να εξασφαλιστεί οικονομικά μόνη, το παιδί με βάση την φύση είναι δική της υπόθεση, καθώς και τα υπόλοιπα που δεν αφήνει κάποιον να την βοηθήσει, και από την άλλη η αδυναμία και η άγνοια του άντρα να ανταποκριθεί σε νέο ρόλο μιας και ο ρόλος του έχει παρθεί σε μεγάλο βαθμό από την γυναίκα.
Έτσι από «κολώνα του σπιτιού» έχει γίνει «joker» , περιμένοντας πότε κάποιος θα τον χρειαστεί.
Θα έλεγε κάποιος πως στο χέρι του κάθε ενός είναι η αλλαγή. Κι όμως δεν είναι τόσο απλό.
Πόσο εύκολο είναι για ένα άντρα να ανταποκριθεί στον ρόλο του ως πατέρας και ως σύντροφος, όταν η ίδια η κοινωνία, με την συνεισφορά της φύσης, δεν τον δίδαξε πως; Πώς ένας άντρας θα μπορέσει να προσφέρει συναισθηματικά όταν μεγαλώνοντας το μόνο που έμαθε ήταν να περιορίζει τα συναισθήματά του με την πρόφαση «εσύ είσαι άντρας και οι άντρες δεν….»
Πώς να μπορέσει να ανταποκριθεί στον ρόλο του γονιού όταν «αυτά είναι για γυναίκες» ;
Πώς να φανεί χρήσιμος όταν «αυτά είναι για γυναίκες» και το ίδιο γνωρίζει και μια γυναίκα, απομακρύνοντάς τον έτσι, και όχι επί σκοπού, από την ενεργή συμμετοχή του ως γονιός;
Πώς να ανταποκριθεί στις συναισθηματικές ανάγκες μιας γυναίκας, όταν έμαθε πως «οι άντρες δεν κάνουν τέτοια»; Και όταν «κάνουν τέτοια» στα μάτια της γυναίκας που ψάχνει μεν το συναίσθημα, ο άντρας δεν είναι τόσο άντρας αφού « οι άντρες δεν κάνουν τέτοια»;
Και πώς ένας άνδρας να μην είναι αδικημένος από την φύση αλλά και την κοινωνία, όταν έχει ευνουχιστεί κοινωνικά, μιας και η κοινωνία προστάζει το αντίθετο από την φύση, και η φύση το αντίθετο από την κοινωνία. Πόσο εύκολο είναι να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της σημερινής κοινωνίας, όταν ο ρόλος και τα καθήκοντα του έχουν περιοριστεί στο ελάχιστο, μηδενίζοντας ταυτόχρονα την αίγλη, την περηφάνεια και την χρησιμότητα που είχε κάποτε;
Πάμπος Ευσταθίου
BSc Psychology
Systemic/Family Psychotherapist
Cert. BRIEF Solution Focused Therapy
No comments:
Post a Comment